Hihia: ʻO Ke Kāpae ʻAna I Ka Luna Wai, ʻAʻole Ia Kū I Ke Kānāwai
Ke koi aku nei ʻelua mau kamaʻāina no Maui i ka hale hoʻokoloko e hoʻihoʻi aku i ke kūlana ʻoihana ma luna o kekahi luna wai o ka mokuʻāina.
Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina.here to read this article in English.
ʻO kekahi luna mokuʻāina me ke kuleana no ka mālama wai ʻana, ua kāpae ʻia kona kūlana ma luna ona e ka luna noho o ka Papa ʻĀina me Nā Kumu Waiwai Kūlohelohe, wahi a kekahi hihia i hoʻouna ʻia ma ka Pōʻakahi ma ka hale hoʻokolokolo mokuʻāina ma Honolulu nei.
ʻO ka nīnau nui e nīnau aku ai ka hale hoʻokolokolo, ua pili ia i ka pono i ka hoʻolilo ʻia ʻana o ke kūlana o ka luna wai i loko o kekahi hālāwai lehulehu, kahi e hiki ai i nā kānaka ke hāpai aʻe i ka ʻōlelo hōʻike i pili i ia hoʻolilo ʻana.
Ua hoʻoholo ʻia ke kumu hoʻopiʻi e ʻelua mau kamaʻāina no Maui, ka mea nāna i hōʻike mai, ua koi ʻia ʻo Dawn Chang, ka luna o BLNR e hoʻokō i ko Ჹɲʻ i kapa ʻia ʻo ka “Sunshine Law” ma ka “hoʻolilo ʻana” o ke kūlana hope alakaʻi ma luna o Kaleo Manuel ma ko ka mokuʻāina Komikina Mālama Kumu Wai, nona hoʻi ke kuleana no ka hoʻokō ʻana i ke kānāwai wai o ka mokuʻāina, i kekahi kūlana hou ma loko o DLNR.
Ma ke ʻano he luna noho o ka BLNR, noho ʻo Chang me he luna noho lā ma luna o ke Komikina Mālama Kumu Wai, a nona ke kuleana no me ke kākoʻo ʻia ʻana e ka hapanui o ke komikina. Akā, hōʻike mai ka hihia, , e laʻa ke “koho a me ke kāpae ʻana i nā ʻelele” a me ka “hai ʻana i nā limahana.”
Ma kēia pōʻaiapili, hōʻike mai kēia hihia, ʻo ka hoʻolilo ʻia ʻana o ko Manuel kūlana ma ke ʻano he hope alakaʻi komikina i kekahi kūlana hou, ua pono ka hana ʻia pēlā ma kekahi hālāwai lehulehu i hiki ai i nā kānaka ke hāpai i nā ʻōlelo hōʻike.
ʻO nā kamaʻāina ʻelua, ʻo ia nō ʻo Kekai Keahi lāua ʻo Jennifer Kamahoi Mather, a wahi a lāua nei, makemake lāua e hāpai aʻe i ka ʻōlelo hōʻike i pili i ka hana a ke komikina no ke kāpae ʻana iā Manuel, a ʻaʻole i hiki iā lāua ke hana pēlā, no ka mea, ua ʻaʻe ʻo Chang i ke kānāwai ma o kona hoʻonohonoho hou ʻana iā Manuel. Ma luna aʻe o nā mea ʻē aʻe, noi aku ka hihia a lāua i ka hale hoʻokolokolo Ჹɲʻ e kāpae i ko Manuel hoʻolilo ʻia ʻana i loko o DLNR a e hoʻokō i ka Sunshine Law ma luna o ko Manuel hoʻonohonoho hou ʻia ʻana.
Ma kekahi ʻōlelo hoʻolaha nāna i pane aku i ke kumu hoʻopiʻi, ua kuhi aku ke Keʻena Loio Nui i ke kūlana i kū i ke kānāwai, ka mea nāna e hōʻike aku, na Chang nō e koho i ka hope alakaʻi.
“Ua nānā mākou i ke kumu hoʻopiʻi, a ʻaʻole ia kūpono iki,” wahi a ke keʻena. “ʻO ka nānā koke ʻana i nā kānāwai i kuhi ʻia ma ke kumu hoʻopiʻi, ma laila nō e hōʻike leʻa ʻia ai, na ka luna noho e koho i kāna hope alakaʻi ponoʻī — he kūlana i kapa ʻia he ‘deputy to the chairperson,’ wahi a ke kānāwai.”
Ua ʻōlelo mai ke keʻena a ka Loio Nui, e hoʻouna aku lākou i kekahi noi no ka hoʻokuʻu ʻana i ka hihia.
Ua Hoʻohalahala ʻIa Ka Luna Ma Muli O Ka Luhi O Ko Ke Komikina Hoʻokuʻu ʻAna I Ka Wai
Ma ke ʻano he hope alakaʻi nona ke kuleana no ka nānā ʻana i ke kumu wai, ua hoʻohalahala ʻia ʻo Manuel ma hope o ka hoʻolohi ʻana a ke komikina he ʻelima hola i kekahi noi a West Maui Land Co. no ka hoʻokahe ʻana i ka wai i nā waihona wai ma ka ʻaoʻao hema o Lāhainā, nā waihona wai hoʻi i loaʻa i ka hui ma ka lā 8 o ʻAukake, ma ka wā e laha aʻe ana ke ahi nāna i luku iā Lāhainā. Ma ka wā i hoʻāpono mai ai ke komikina i ka noi, wahi a West Maui Land Co., ua ālai ke ahi e laha aʻe ana i ka pono hana e pono ai ka hoʻokahe wai ʻana.
I loko nō o ka hoʻopili ʻole ʻana o nā waihona wai a West Maui Land Co. me nā piula wai ma Lāhainā, ua hiki naʻe paha i ka hui ke hoʻohana i ka wai mai nā waihona wai no ke kāohi ʻana i ke ahi ma mua o ka hōʻea ʻana i ke kaiāulu, e laʻa nā kūlanakauhale, wahi a Glenn Tremble i kelekiko mai ai, ʻo ia hoʻi kekahi luna hoʻokō o West Maui Land Co. ʻAʻole i hoʻopohō nui ʻia ka hui e ke ahi.
Ma kekahi leka i hoʻouna ʻia iā Manuel ma hope o ka pio ʻana o ke ahi, ua hōʻike mai ʻo Tremble, “ʻaʻole hiki i ka hui ke ʻike leʻa, inā ua hoʻopiha ʻia ko mākou mau waihona wai ma ka hola 1 o ka ʻauinalā (a i ʻole, ua hoʻopiha ʻole ʻia), inā ua hoʻololi ʻia ke poʻomanaʻo o ka nūhou ma ka moku ʻana o ka pawa ma luna o nā mea kōkua mua a me ke kaiāulu e kūmākena ana.”
Wahi a nā mea nāna e hoʻohalahala aku nei iā West Maui Land a e kūpale aku nei iā Manuel a me ka hoʻolohi ʻana a ke komikina i ka hoʻokuʻu ʻana i ka wai iā West Maui Land, ʻaʻole nō paha i hoʻohana ʻia ka wai no ka hoʻopio ʻana i ke ahi, no ka mea, ʻaʻole hiki i nā moku pinao ke lele ma muli o nā makani ʻino, a ʻo kēlā nō ke alahele hoʻokahi no ka lawe pono ʻia ʻana o ka wai i ke ahi e lapa ana. Wahi a lākou, ke hoʻohana nei ka hui i ke ahi e “makepono koke” ai lākou iho ma loko o kekahi wā pilikia loa i pili i ka hoʻohana ʻana i ka wai ma Maui Komohana.
Eia naʻe, ua hoʻāpono aku ʻo Chang i kā West Maui Land noi i ka “hoʻomana mau ʻana” iā lākou e hoʻopiha i kā lākou waihona wai ma nā wahi e ʻike ʻia ai ke ahi e lapa ana.
ʻO Lance Collins, he loio ʻo ia no Maui e noho ʻelele ana no nā mea hoʻopiʻi, a ua hōʻole mai ʻo ia i ka hāpai manaʻo ʻana i pili i nā nīnau laulā no ke kumu o ko Manuel hoʻonohonoho hou ʻia ʻana.
“ʻO kēlā nō ka pilikia ma ka hana ʻia ʻana o nā mea ma hope o nā ʻīpuka i pani ʻia,” wahi a Collins. “Hoʻēmi ʻia nā mea a pau i hauwalaʻau a i mea huna hoʻi.”
ʻO kā Civil Beat kūkala nūhou ʻana i pili i ke Kalana o Maui, ua uku hapa ʻia e kekahi haʻawina kālā mai ka Nuestro Futuro Foundation.
Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.
