Hoʻohanohano Kūhelu ʻIa Ka Lā Kūʻokoʻa
ʻAʻole ka Lā Kūʻokoʻa he lānui kūhelu, akā, ua ʻike ʻia ma ke ʻano he lā hoʻomanaʻo ma kēia pae ʻāina nei.
Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.
E hoʻohanohano aku ana ka poʻe ma kēia ʻāina nei i ke kūʻokoʻa o ke Aupuni Ჹɲʻ ma o ka Lā Kūʻokoʻa, he lānui i hoʻāpono kūhelu ʻia aku nei. Ua pūlima ke Kiaʻāina ʻo Josh Green i lilo aku i kānāwai no ke kuhi ʻana aku, e hoʻohanohano ʻia aku ana ka Lā Kūʻokoʻa ma ka lā 28 o Novemapa i kēlā me kēia makahiki.
“ʻO ke Aupuni Ჹɲʻ ke aupuni mua loa ma waho o ʻEulopa i ʻike ʻia e nā aupuni ʻEulopa mana loa,” wahi a Green ma ma ka Kapikala.
Ma hope, ua mele nā alakaʻi o ke kaiāulu Ჹɲʻ. “He mea kuʻuna kēia ma Ჹɲʻ nei, a he māhele ia o ko kākou moʻolelo Ჹɲʻ, ko kākou moʻolelo kaiāulu,” wahi a Green.
Aia kinohi o ka Lā Kūʻokoʻa ma ka makahiki 1843, ka makahiki i ʻike mua ʻia ai ke kūʻokoʻa o ke Aupuni Ჹɲʻ e ʻEulopa me Palani, a me ʻAmelika ma ka makahiki 1844, . Ma muli o nā ʻelele aupuni ʻo Timoteo Haʻalilio a me William Richards, ua pūlima ʻia ke Anglo-Franco Proclamation ma ia lā, a ua ʻike nā aupuni ʻē i ke kūʻokoʻa o ke Aupuni Ჹɲʻ.
He lā kēia no ka haʻaheo a me ke kūlana o Ჹɲʻ, a hoʻohanohano ʻē ʻia ma o nā paikau, mele, pule, a me nā hana moʻomeheu ʻē aʻe.
Ma , ʻaʻole i ʻike ʻia ka Lā Kūʻokoʻa ma ke ʻano he lānui kūhelu, he lā e uku ʻia ai nā limahana aupuni, akā, kuhi ʻia ia lā ma ke ʻano he lā hoʻomanaʻo ma kēia pae ʻāina nei.
Eia naʻe, wahi a kekahi mau mea hoʻohalahala, waiwai ʻole a hoʻopilikia kēia hana kau kānāwai.
“Kūʻē wau i kēia mau pila. ʻAʻole nui ka poʻe e nānā a hoʻomaopopo i kēia lā,” wahi a Kenneth Conklin, he kamaʻāina no Kāneʻohe, a ʻo ia hoʻi ka luna hoʻokō o kāna keʻena i haku ai ʻo Center for Hawaiian Sovereignty Studies. “Me he mea lā, e hoʻā hou ʻia ana kekahi ahi e pio nei (i loko o nā hana hoʻihoʻi ea Ჹɲʻ), i mea e ʻeuʻeu hou aʻe ai kēlā mau kānaka.”
ʻO kekahi mau kānaka ma ke kaiāulu, na lākou i kapa aku i kēia ʻikena he hehi maikaʻi a waiwai.
“ʻO ka Lā Kūʻokoʻa, ʻo ia nō kekahi o nā hanana koʻikoʻi loa i holo ma Ჹɲʻ. Inā ʻaʻole i pūlima ʻia ka (Anglo-Franco) Proclamation, inā ʻaʻole i hānau ʻia ke ʻano o Ჹɲʻ i kamaʻāina iā kākou, kahi a kākou e aloha nui nei,” wahi a Adam Jansen, ka luna lawelawe o ka hale palapala kahiko o ka mokuʻāina.
“ʻO ka mokuʻāina o Ჹɲʻ ke aupuni hoʻokahi i ʻike ʻole aku i ke koʻikoʻi moʻolelo o ka Lā Kūʻokoʻa. ʻO ke Aupuni Ჹɲʻ, ka Repubalika Ჹɲʻ, a me ka Teritori Ჹɲʻ, ua ʻike pū lākou a pau i kēia lā ma kā lākou mau ʻalemanaka,” wahi a Jansen.
Nā Moʻolelo Na Nā Haumāna O Ke Kulanui O Ჹɲʻ
Ma kekahi ʻōlelo hōʻike i kākau ʻia e Keith Regan, he kahu kālā mokuʻāina ma ka Department of Accounting and General Services, he koʻikoʻi nō ke koho a ʻAmelika e ʻike aku i ke aupuni ma ka makahiki 1844.
“Ua mōakāka i nā aupuni ʻē, e kūʻokoʻa ana ʻo Ჹɲʻ ma lalo o kona aupuni ponoʻī, a e kūkākūkā ana me ia mau aupuni ʻē o ka honua nei ma ke kūlana like,” wahi a Regan ma kekahi ʻōlelo hōʻike i kākau ʻia. “ʻO ka ʻike ʻana i kēia hanana, he manawa kūpono nō ia no ka poʻe o Ჹɲʻ e noʻonoʻo ai i ko lākou moʻolelo a me kahi a Ჹɲʻ e kū nei ma ke kahua o ka honua nei no ʻelua kenekulia a ʻoi.”
ʻO Angelina Kekina Woo, he haumāna ma ke Kula ʻo Kamehameha ma Kapālama, a ua kapa aku i kēia koho he mea hōʻeuʻeu i nā ʻōpiopio e like me ia.
“Ma ka mokuʻāina, na nā Kānaka Maoli e kūkākūkā nei i nā kumuhana moʻomeheu, e hōʻike nei i nā hanana moʻolelo, a e ʻimi nei i ka mana i loko o lākou,” wahi āna ma kekahi ʻōlelo hōʻike i kākau ʻia. “He hehi koʻikoʻi kēia no ka ʻike ʻia ʻana o nā Kānaka Maoli a me ka hoʻokuʻikahi ʻana i ko kākou mokuʻāina aloha.”
Mau nō ke kūkākūkā ʻana i nā hoʻolālā no ko ka mokuʻāina hoʻolauleʻa kūhelu ʻana no ka lānui. E hoʻohanohano aku ana ka ʻAhaʻōlelo i ka Lā Kūʻokoʻa i kū i ke kānāwai ma Novemapa.
Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.
